Utkast
historische architectuur in Oezbekistan
Bach neemt je in zijn mattheuspassie 3 uur lang mee in zijn verhaal en tegelijk is elk akkoord in zijn partituur doordacht. Zo is ook de belichting, de kleding van de acteurs enz. in elke scène van een meeslepende film nauwkeurig vastgelegd. Met Islamitische architectuur is het niet anders. De Oezbeekse historische steden Khiva, Bukhara en Samarkand zijn architecturale schatkamers. Je kunt op vele manieren naar architectuur kijken en over architectuur schrijven.
In een eerder online fotoboek probeerde ik reisindrukken vast te leggen in beeld en korte bedenkingen.
In dit GeoGebraboek kijk ik met een loupe naar de gebouwen en bied ik vanuit fotomateriaal van een recente reis een blik op de meetkunde achter decoratieve geometrische patronen. Ik bekijk muqarnas, de honingraatconstructies in gewelven, langs voor en langs onder en toon hoe je in de 2D grondplannen de opbouw kunt begrijpen. Ik kijk hoe op gevels in heel verschillende patronen kalligrafie in kufisch schrift gerealiseerd werd. Kortom, ik kijk naar het script, de belichting en de achtergrondmuziek van een film over een meeslepend historisch verhaal.
Geniet met mij van de variëteit en de creatieve schoonheid die ik tegenkwam op een groepsreis doorheen Centraal-Azië, samen met Daniël, Arend, Ank, Bert, Thea, Ruud, Joke, Ruud, Pol, Wim, Els en Resi.
Ik werkte reeds eerder rond islamitische architectuur. Je vindt meer achtergrond over geometrische patronen op https://www.geogebra.org/m/cyjb6gsb en over muqarnas op https://www.geogebra.org/m/rxrzrht3.
Veel hulp had ik aan de heel knappe website https://orientalarchitecture.com. Hij biedt per stad een overzicht van het historische patrimonium met veel informatie, plannen en foto's. De website http://www.kufic.info/architecture/architecture.htm leerde me veel over kalligrafie in koefisch schrift en ik vond er talrijke patronen ontcijferd en vertaald. Het knappe artikel van Mamoun Sakkal (2018) Intersecting squares: applied geometry in the architecture of Timurid Samarkand, Journal of Mathematics and the Arts https://doi.org/10.1080/17513472.2018.1468178 leidde me rond in de Bibi Khanum moskee in Samarkand, op https://www.archnet.org/publications/13238 vond ik een ppt die uitleg geeft bij inscripties op gebouwen uit de Timuriden dynastie en bij het ontleden van geometrische patronen bezat ik in Goossen Karssenberg een hulplijn die altijd bereid was zijn ervaring in te zetten. Daarnaast is nog heel wat academisch werk gepubliceerd, zoals 'The Bukharan school of architecture in the 15th-17th century' door Mavlyuda Abbasova-Yusupova https://www.unesco-iicas.org/book/152.
De vele verzamelde informatie en het uitvergroot kijken overschaduwden de reiservaring niet in het minst. Net zoals David Attenborough even gefascineerd praat over grootse landschappen als over het bijzonder gedrag van een sprinkhaan, vullen ook hier de reiservaring en het bestuderen van de details elkaar aan. Ik hoop dat ze ook jou kunnen boeien.
note: There's an English version of this GeoGebra book at https://www.geogebra.org/m/exbmewre.
Innehåll
inleiding geometrische patronen
inleiding - muqarnas
inleiding - Koefisch schrift
inleiding - decoratie: materiaal en techniek
Mizdakhan
Khiva
- Khiva
- Kuhna Ark - zomermoskee (zijwand) - gp
- Kuhna Ark zomermoskee (achterwand) - gp
- Kuhna Ark - zomermoskee (achterwand 3) - gp
- Kuhna Ark - zomermoskee (achterwand 2) - gp
- Kuhna Ark - patroon en tegels - gp
- Kuhna Ark troonzaal - gp
- Tash Hauli paleis - gp
- Tash Hauli - zuil - gp
- Tash Hauli paleis - wandpaneel - gp
- Mohammed Rakhim Khan Madrasa - gp
Bukhara
- Bukhara
- Amiran hotel - gp
- Kalon moskee - zwik op de oostelijke iwan - gp
- Kalon moskee - nis in oostelijke iwan - gp
- Kalon moskee geometrisch patroon langs de rand - gp
- Kalon moskee geometrisch patroon langs de rand (2)- gp
- Kalon moskee zwik op de oostelijke iwan langs binnenplein - gp
- Kalon minaret - mu
- Nadir Divanbegi Khanagah - gp
- Nadar Divanbegi madrassa - zwik
- Nadar Divanbegi madrassa - patroon op iwan
- Nadar Divanbegi madrassa - binnenkant boog
- Nadar Divanbegi madrassa - nissen
- Abdullah Khan madrassa - gp
- Abdul Aziz madrassa - mu
- Abdul Aziz madrassa (2) - mu
- Bolo Hauz moskee - mu
- Fort - mu
- Magok-i-Atari moskee - gp
- Ismail Samani mausoleum
Shakhrisabz
Samarkand
Samarkand- Registan - Ulug Beg
Samarkand- Registan - Shir Dor madrassa
Samarkand - Shah-i-zinda
- Shah-i-zinda
- Shah-i-zinda inkompoort
- 18 Khodja Akhmad mausoleum
- 18 Khodjah Akhmad mausoleum - gp
- 18 Khodjah Akhmad mausoleum - patroon
- 19 Kutlug Aka mausoleum
- 16 Tuman aqa moskee
- 17 Tuman Aqa mausoleum
- 10 Shadi Mulk Aka
- 12 Alim Nasafi Mausoleum
- 12 Alim Nasafi mausoleum (2)
- 12 Alim Nasafi Mausoleum lijninvulling (vlechtwerk)
- 9 Shirin Bika mausoleum
- 9 Shirin Bika mausoleum - interieur
- 8 Amir Zade mausoleum
- 8 Amir Zade mausoleum
- 7 Amir Hussein mausoleum
- 5 Qazi Zadeh Rumi
Samarkand - Bibi Khanum moskee
- Bibi Khanum moskee (1399-1405)
- Bibi Khanum moskee - zwik - gp
- Bibi Khanum moskee gewelf
- Bibi Khanum moskee - weefpatroon zijkant - ks
- Bibi Khanum moskee - kruispatroon - ks
- Bibi Khanum moskee - S-wielpatroon - ks
- Bibi Khanum moskee - vierkantpatroon - ks
- Bibi Khanun moskee - tandwiel - ks
- Bibi Khanum inkompoort - minaretten - ks
- Bibi Khanum inkompoort - paneel 1 - ks
- Bibi Khanum inkompoort - paneel 2 - ks
- Bibi Khanum inkompoort - verticale stroken - ks
- Bibi Khanun inkompoort binnenzijde - ks
Samarkand Gur Emir
Tashkent