wat met Kepler?
renaissance versus barok
Het is verleidelijk om kunstperiodes en bouwstijlen te typeren met kenmerken die je duidelijk en eenvoudig kunt onderscheiden van elkaar. Zo wordt de renaissance vaak gelinkt met de cirkel, de barok met de ellips.
renaissance en de cirkel
De Uomo Vitruviano van Leonardo da Vinci is een dankbare kapstok om de renaissance aan op te hangen.
Eén tekening verwijst zowel naar de aandacht voor de Klassieke Oudheid, de cirkel als perfecte vorm als naar Leonardo da Vinci, verpersoonlijking van de renaissance.
barok en ellips
Tegenover de uomo universale van da Vinci zorgt de tandem Bernini-Kepler voor het ideale contrast.
da Vinci kijkt terug naar de Klassieke Oudheid, Bernini is mee met de wetenschappelijke revolutie van Keplers wereldbeeld en kiest resoluut voor de ellips, met het Sint-Pietersplein als ideaal uithangbord.
Helaas voor wie houdt van duidelijke contrasten is de geschiedenis veel meer fluïde dan dat.
Het zijn net renaissance architecten als Sebastiano Serlio (1475-1554) die de ovale vorm van Romeinse amfitheaters bestuderen en zelf ovale ontwerpschema's oplijsten. Ook de eerste ovale kerken van Vignola (1507-1573) en Capriano (1535-1594) dateren van voor de publicatie van Kepplers wereldbeeld in 1609. Zelfs los van alle praktische voordelen van ovalen t.o.v. ellipsen blijkt overduidelijk uit de analyse van de grondplannen dat architecten als Bernini en Borromini een bouwtraditie overnamen die vertrouwd was met het gebruik van cirkels en ovalen en deze traditie verder verrijkten.
Een auteur als Valerie Shrimplin benadrukt bv. de kosmische belangstelling van Borromini en legt verbanden tussen Borromini en Kepler, maar het is wel bijzonder ongelukkig dat ze uitdrukkelijk verwijzen naar zijn San Carlo alle Quattro Fontane, dat net een uitgelezen voorbeeld is van de mogelijkheden die cirkels en ovalen bieden en dus niet eens een ellips is.
