girih tegels
hulp of juist cruciaal?
Wat was de rol van girih tegels? Hankin vermeldt voor het eerst in het Westen dergelijke tegels, maar plaatst ze als hulp binnen het gebruik van zgn. 'strapwork' (bandwerk), waarin traditioneel met passer en liniaal gewerkt werd voor de constructie van het eigenlijke decoratief patroon. Lu en Steinhardt argumenteren dat het gebruik van de tegels in de constructie zelf een belangrijke rol spelen.
Het oordeel van kenners hierover verschilt.
Hogendijk
Hogendijk schrijft "Moderne onderzoekers nemen aan dat deze girih-tegels bij het ontwerpproces
zijn gebruikt", maar blijft kritisch:
"In vele grote patronen die bestaan uit vijfhoeken en tienhoeken en andere figuren, kunnen de elementen op fraaie wijze met een soortgelijk patroon op kleinere schaalworden gevuld. Om dit alles correct op schaal te tekenen zijn de girih tegels nuttig. De monumenten van Isfahan laten een duizelingwekkende variatie
zien van grotere patronen die in kleinere patronen zijn onderverdeeld...".
Kijkend naar bestaande bronnen zegt Hogendijk dat er slechts één voorbeeld bekend is van een set werktekeningen met begeleidende tekst waarin staat hoe de tekening moet worden vervaardigd. Op de tekeningen is, net zoals op de tekeningen in de Topkapirol de aflijning te zien van girih tegels, maar de tekst legt uit hoe je de eeheidstegel moet ontwerpen. Hij gaat verder:
"In het mozaïek in de Vrijdagmoskee zijn de girih tegels niet te zien, en het is duidelijk dat ze in het productieproces geen rol speelden, dat wil zeggen dat het niet girih-tegels waren die in de praktijk werden gefabriceerd (uitgehakt of gebakken) en aan elkaar gemetseld om het patroon te maken. Deze tegels hoorden dus bij het ontwerpstadium."
Cromwell en Bonner
Cromwell citeert Bonner:
"Bonner argumenteert dat PIC (dit zijn de zgn. Polygons in Contact van Hankin) het enige systeem is met historisch bewijsmateriaal dat het gebruikt werd door ontwerpers doorheen de Islamitische wereld. De methode is veelzijdig en bruikbaar binnen een brede waaier van traditionele patronen, maar is niet overal toepasbaar."
Lu en Steinhardt
"Het gebruik van girigh tegels heeft praktische voordelen t.o.v. de bandwerkmethode en laat een eenvoudigere, snellere en meer correcte uitvoering toe door arbeiders die niet vertrouwd zijn met hun wiskundige eigenschappen. Meer, ze voorkomen de opeenstapeling van verstoringen van hoeken die je verwacht bij het manueel tekenen met passer en liniaal van (10/3), tegelijk met fouten qua afmeting, positie en oriëntatie.
Met girih tegels kan je ook constructies maken die niet zomaar volgen uit de bandwerkmethode. Een klasse van deze patronen heeft herhaalde vijfhoekige motieven, maar dit zonder de (10/3) sterren die je nodig hebt voor het construeren met passer en liniaal. Patronen van dit type verschijnen rond 1200 nC op Seltsjoekgebouwen, zoals het mausoleum van Mama Hatun in Tercan (Turkije) uit 1200 nC.
Dit patroon kan gemakkelijk opgebouwd worden met strikken en zeshoeken, ook al komt er geen tienvoudige ster in voor.
