girih-patroon reconstrueren (4)

zwik van de oostelijke iwan van de Kalon moskee (Bukhara - Oezbekistan)

Kalon moskee 16e eeuw (Bukhara - Oezbekistan)

Sommige lijnpatronen zien er ingewikkelder uit dan ze in werkelijkheid zijn. In het patroon op een zwik van de Kalon Moskee in Bukhara werden de lijnen van het patroon ontdubbeld, zodat het patroon rijkelijker oogt. Toch is het patroon eenvoudiger dan het op het eerste zicht lijkt. Ga aan de slag in het Notitieblok venster en reconstrueer het patroon van girih tegels. Gebruik hiervoor de knop Vrije vorm in de categorie Vorm. Tip: Vertrek met het omlijnen van de grootste stervorm door een girih tegel en kijk wat zich verder aanbiedt.

ton als overgangselement

Je kan een regelmatige tienhoek omringen door een kring van regelmatige vijfhoeken, maar je kan geen vlakvulling maken uit enkel deze kringen. Het volstaat de kringen zo in elkaar te schuiven dat twee overlappende vijfhoeken een zeshoekige ton vormen. Het resultaat is een patroon met tienhoeken, vijfhoeken en zeshoekige tonnen dat heel effectief is: het is eenvoudig te construeren en heeft veel mogelijkheden.

type ster

In een girih-patroon vormen de lijnen vanuit het midden van de zijden van een girh tegel lijnen een vaste hoek met deze zijde. De keuze van deze hoek bepaalt het karakter van de ster en het patroon. In de praktijk verbinden de lijnen middens van zijden met elkaar. Een kenmerkend cijfer bepaalt de parameters:

Hoeveel punten heeft de ster?
Hoeveel zijden verder ligt het eindpunt van elke lijn?

Op onderstaande foto zie je het verschil tussen een 10/3 en een 10/4 ster. In het patroon op de Kalon moskee staan 10/2 sterren. Deze ster maakt de sterpunten stomper en creëert binnen de ster meer ruimte voor decoratie.

hetzelfde totaal anders

Hetzelfde girih patroon met tienhoeken, vijfhoeken en zeshoekige tonnen kan je ook heel anders uitwerken. Weer zie je hoe je vanuit eenzelfde girih patroon een totaal verschillend eindresultaat kunt creëren.

Een voorbeeld vind je op een paneel in het complex van het Gur Emir mausoleum in Samarkand.

Een totaal andere uitwerking van het lijnenpatroon vind je langs de binnenkant van de boog rond de ingang van de Abdullah Khan madrassa in Bukhara. Op het eerste zicht krijg je kop noch staart aan het patroon en toch is het ook gewoon opgebouwd uit slechts drie types veelhoeken: tienhoeken, vijfhoeken en tonvormige zeshoeken.

vier keer hetzelfde veelhoekenpatroon

nog meer opties voor het lijnenpatroon

Met deze varianten zijn we nog lang niet uitgepraat. Je kan nog andere opties nemen om vanuit de onderliggende veelhoeken een lijnenpatroon te creëren. Zo kan je o.a.:

de lijnen van het lijnenpatroon niet laten vertrekken vanuit het midden van elke zijde.
10/2- en 10/4 lijnen in een tienhoek combineren en een patroon creëren zonder sterren.

Bekijk de uitwerkingen in het hoofdstuk andere tegels en patronen.

links: lijnenpatroon met lijnen die niet vertrekken uit de middens van de zijden van de onderliggende veelhoeken
rechts: lijnenpatroon dat 10(2)- en 10(4)-lijnen in een tienhoek combineert tot een patroon zonder sterren — links: lijnenpatroon met lijnen die niet vertrekken uit de middens van de zijden van de onderliggende veelhoeken rechts: lijnenpatroon dat 10(2)- en 10(4)-lijnen in een tienhoek combineert tot een patroon zonder sterren

Mooier dan met deze 6 voorbeelden kan je het nauwelijks illustreren:

Het aan elkaar passen van veelhoeken is niet het einde, maar slechts de start van een patroon.
De crux in het bestuderen van islamitische geometrische patronen is allerminst "Zijn ze nu wel of niet a-periodisch?" Het is niet eens een issue binnen het brede scala van ontwerpmogelijkheden en de duidelijke drang naar het exploreren van deze mogelijkheden.