gulden ontsporingen
de terts als harmonische boventoon
Op vorige pagina kon je lezen waarom en hoe naast elke geproduceerde grondtoon ook het octaaf, de kwint (3:2) en de terts meeklinken in de reeks harmonische boventonen.
In zijn blog gaat Peter Simoens in op de rol van de terts in de openingsmaat van het 4e pianoconcerto van Beethoven:
"Waarom is dit zo’n prachtige muziek die onmiddellijk heel rijke gevoelens oproept. De sfeer wordt bepaald door de pianoklank, het gebruikte register, het (enigszins rubato) tempo, de vrije dynamiek, het ritme, maar vooral ook: het begin van de melodie met de terts bovenin. Deze terts wil je meezingen, het is de toon die nostalgie oproept, hij maakt allerlei gevoelens los. Hoe anders had dit begin geklonken als bijv. de grondtoon, of de kwint in de melodie had gestaan in het begin.
De terts heeft dus een heel speciale werking. Een terts kan groot of klein zijn, en de sfeer verandert onmiddellijk. Natuurkundig is de terts de boventoon die als eerste nieuwe komt na de kwint. 1:2 is octaaf, dan 1:3 = kwint (boven octaaf), dan 1:4 is 2e octaaf, dan 1:5 is terts (hier weer boven). In de eerste boventonen zitten zo naast het octaaf ook de kwint en de grote terts. Deze terts kunnen we dus associëren met het getal 5. Het getal 5 is de basis van de gulden snede verhouding. Nemen we bijv. een pentagram (vijfpuntige ster) dan snijden de diagonalen zich volgens de verhoudingen van de gulden snede.
Weer laat de muziek ons op een heel bijzondere manier ervaren, wat al in de natuur zit opgesloten en op heel veel andere manieren manifest wordt." (sic)
Een openingsakkoord met de terts als hoogste toon volstaat voor de auteur om via het cijfer 5 harmonische boventonen, het pentagram, de planeet Venus, Leonardo da Vinci, de Grieken en de Romeinen samen in het bad van de gulden snede te trekken. Elke componist weze hierbij gewaarschuwd.
gulden snede watchers aan het werk
Carla J.Pinkney gaat online nog een stap verder in haar gulden snede-zoektocht.
- In de fa-sleutel herkent ze de gulden spiraal.
- In het eerste deel van de 1e pianosonate van Mozart ziet ze niet de sonatevorm met twee thema's en een brug in expositie en re-expositie en daartussen een doorwerking. Neen, zij ziet twee delen in een gulden snede-verhouding, tenminste als je slechts een beperkt aantal decimalen toont. 38 : 62 is immers 0.6129 i.p.v. 0.61803.
